Кыйырга кеткен кыргыз көп. Көпчүлүгү жакшы жашоо издеп кеткендер. Алардын бири Бактыбек Табылды уулу. Учурда Кореянын Сежоң шаарында эмгектенет. Өнүккөн өлкөдө жүрсөң деле айылыңдын чаңы чыккан көчөлөрү көздөн учат, деген мекендешибиз башка өлкөдөгү жашоо-турмушу, келечек пландары тууралуу маек куруп берди.

Чет жакта жүргөнүңүзгө канча жыл болду? Түштүк Кореяга кантип барып калдыңыз эле?

– Мекенден алыс жүргөнүмө быйыл 9 жылдын жүзү болуп калды. Тагдыр, насип экен ырыскыбызды ушул жактан таап жүрөбүз. Кореяга бир программа аркылуу келгенмин. Ал келишимдин негизинде тил үйрөнүү үчүн курсуна окуп, экзамен тапшырып өтүп кеткем. Ошондон бери иштеп келе жатамын.  

 Ал жакта эмне жумуш кыласыз? Кыргыздар көппү?

  – Кыргыздын таманы баспаган жер жок же аз болсо керек. Бул жакта беш миңге чукул мекендешибиз бар деп угам. Негизинен көп элебиз. Көпчүлүгү жакшы жашоо издеп, иштөө үчүн келгендер. Арасында билим алып жүргөндөр дагы арбын. Ал эми мен Сежоң шаарында автоунаа тетиктерин жасоочу ишканада эмгектенем.

 Мекенге болгон сагыныч болсо керек?  Кыргызстанга качан келесиз?

 – Кайсы жерде болбогонун барыбир өзүңдүн жериңдей болбойт. Сагыныч, кусалык деген сезимдер адамдын жүрөгүнүн түпкүрүндө өмүр бою уялап жашай берет. Анын ичинде элге, жерге болгон сагыныч дагы бар. Азыр аябагандай өнүккөн өлкөдө жүрөбүз, баары тим эле укмуш. Бирок, эч бир нерсеси биздин асман тиреген бийик тоолорубузга, балалыгыбыздын изи калган айылдын чаң көчөлөрүнө жетпейт. Ал нерселер биздин көзүбүздөн учат, уктасак түшүбүзгө кирет.

Өлкөдөгү болуп жаткан кырдаалдар чет жакта жүргөндө кандайдыр бир таасирин тийгизип, жүрөк өйүтөбү?

  – Сөзсүз. Кадимкидей жүрөгүң ооруп чыгат. Айрыкча бул нерсе туулган жериңден алыс жүргөндө катуу тиет. Жакшы гана жаңылык уксак экен, тынчтык эле болсо экен деп турасың. Өзүңүз күбө болуп жаткандай, интернет булактарында өлкөбүздөгү болуп жаткан ар кандай көйгөйлөргө күйүп-бышып, ыйлап турган карапайым элдин көбү чет жактагы мигранттар. Сырттан караган адамга баардыгы оркоюп көрүнүп турат.

  Корейлердин өзгөчөлүгү эмнеде? Биз алардан эмнени үйрөнсөк болот?

  – Үйрөнө турган нерсебиз чындыгында көп. Аны моюнга алуубуз керек. Суктанып дагы, таң калып дагы бүтпөйбүз. Ушунчалык эмгекчилик калк келишет. Тыным алуу дегенди билбейт. Алакандай эле жерден тонналап түшүм алганын көрүп, оозуң ачылат. Анан абдан жөнөкөй келишет. Банкттык эсебинде миллиондогон акчасы турса дагы, мен бай элем дешпейт. Корейлер күжүрмөндүктүн, эмгекчилдиктин аркасы менен өнүккөн өлкөлөрдүн катарына чыга алды десек болот го.

  Соцтүйүндөрдөн Таалай Бектургановдун ырларын ырдаган тасмаларыңызды көрүп калдык. Чыгармачылыкка кызыгууңуз тууралуу айтып берсеңиз.

– Атам комуз, гитарада ойноп, жакшы дагы ырдайт. Менин музыкага болгон кызыгуумду атам ойготкон десем дагы болот. Ал эми Таалай Бектургановдун чыгармачылыгына 10-класста окуп жүргөндө кызыгуум артып. 11-класстан баштап гитарада ойноп баштагам. Кийин ЖОЖдо окуп жүргөндө бул өнөрүмдү өнүктүрүп, Таалай Бектурганов, Нурлан Тиллебаевдердин ырларын аткарып жүрдүм. Анан кээде ырдаган видеолорумду соцтүйүндөргө жүктөп коем. Уккандар жакшы пикирлерин калтырып, досторум бөлүшүп турушат.

Талантың бар, эл алдына чык деген сунуштар болду беле?

– Ооба, андай сунуштар болгон. Музыкалык билимим жоктугунанбы, айтор биротоло баш отум менен кирип кете албадым. Ыраматалык Нурлан Тиллебаев агай дагы бир топ айтып жүрдү. Ырдап чыксаң, телерадиолорго чыгаралы деген. Макул деп, кийин Кореяга келе бердим. Бул жакта азыр ар кандай кечелерде, мааракелерде, тойлордо ырдап каламын.

Ар кимге туулуп өскөн жери мисир дейт эмеспи, кайсы жердин кулуну болосуз? 

– Туура айтасыз, киндик каның тамган жерге эч нерсе жетпейт го. Мен өзүм айтылуу Кочкор жеринин кулуну болом.   

Учурда таажылуу вирус дүйнөнү дүрбөлөң кылып жатат. Ал жакта абал кандай? 

– Мурдагыдай эле күнүмдүк турмуш өтүп жатат. Жумушка барып, келип эле жүрөбүз. Бирок окуу жайлар, мектептер жабылып жатат. Биз жашап жаткан Сежоң шаарында жугузуп алган бир учур катталган. Көпчүлүк эл көп жерлерде беткап тагып жүрүшөт.

Россиянын Москва шаарында спорттук жана бал бийи боюнча уюштурулган “Динамонун чоң байгеси – 2020” аттуу эл аралык сынакта кыргызстандык бийчилер 17 алтын, 3 күмүш жана 3 коло медалга ээ болушту.

Аталган мелдешке 14 өлкөдөн жалпысынан 3 миң 37 жуп катышты.

Нарын облустук Муратбек Рыскулов атындагы академиялык драма театрына директор болуп Жолдошбек Жанжигит уулу дайындалды. Бул тууралуу Маданият, маалымат жана туризм министрлигинен билдирди.

Ал эми аталган театрдын мурдагы жетекчиси Темирлан Сманбеков Бакен Кыдыкеева атындагы Кыргыз мамлекеттик жаш көрүүчүлөр театрын жетектей турган болду.

Арсен Өмүралиев атындагы Бишкек шаардык театрында “Манасчы” спектакли коюлуп жатат. Ал белгилүү манасчы, кытайлык кыргыз, Жусуп Мамайдын вариантынын негизинде сахналаштырылган. Спектаклде байыркы кыргыздардын дүйнө таанымы, үрп-адаттары, жашоо-турмушу баяндалган.

Кыргыз эли өнөргө бай эл. Манасчылык менен төкмөчүлүк  мунун анык далили болуп берет. Жеңижок, Токтогул аталардын жолу менен келе жаткан өнөрлүүлөрдөн азыр дагы уучубуз куру эмес. Мына ушундай бийик талантты аздектеп, кастарлап келе жаткандардын бири Чыңгызхан Кожошев. Өзү жаш болгондугуна карабай, сөздөрү салмактуу, ырлары курч төкмөлөрдүн бири. Шахтадан сахнага аттанган акын менен чыгармачылык тууралуу азын-оолак кеп салдык.

Жакында калың журтка концерт берүүгө камынып жатыптырсыз, кепти мына ушундан баштасак. Концерт берүү да чоң жоопкерчилик эмеспи. Даярдыктар кандай?

–  Кыргызда “Отузунда орок орбогон, кыркында кылыч чаппайт”,- дейт эмеспи. Анын сыңарындай, кудай өнөрдү берген соң аны бага билип, элдин сынына, назарына койчу кез келди деп турабыз. Даярдык боюнча айтсам, бир жылдан бери ойлонуп жүргөм. Буйруса, 17- мартта Улуттук филармонияда калың элдин батасын алып, тушоо кесүү концертимди өткөргөнү жатамын. Алгачкысы болгондуктанбы аябай чоң жоопкерчилик, толкундоо болот экен. Кудай буйруса, өнөрдү барктап, сөз тыңдап, ыр сүйгөн ышкылуу элибиз барда ойдогудай өтөт деген ишенимдемин.

Өнөр дүйнөсүнө кантип аралашып калгансыз? Бул чөйрөнүн даамын татып келе жатканыңызга канча жыл болду?

– Негизи, ата-тегимде сөзмөр, жамакчы, санжырачы адамдар болгон экен. Демек, кан менен келе жаткан касиет деп түшүнөм. Шаарга ЖОЖго тапшырууга келгенде багытым чыгармачылыкта экенин туюмумда сезип, журналистика факультетине же гуманитардык факультеттерге тапшыруум керек деп чечкем. Бирок, менден улуу агаларым ” андай кесип менен жумушсуз каласың, техникалык билим ал, инженерлерге суроо-талап күч” деп, улуулугуна салышып тоо-кен институтуна таршыртышкан. Акырындык менен жүрүп отуруп менин чөйрөм, келечегим сөзсүз чыгармачылык менен байланышта болуш керектигин түшүнүп, окуу жайды аяктагандан кийин, чыгармачылыкка аралашып баштадым. Биринчи жолу 2011-жылдын кеч күзүндө “Айтыш” коомдук фондуна барып,  салт боюнча устатыбыз Амантай Кутманалиевге учурашып ырдап, сынынан өткөм. Ошондон бери аздыр-көптүр аралашып келе жатабыз.

Алгачкы ирет айтышка качан чыккансыз? Элдин сүрүнөн улам сөз таппай калган учур болду беле?

–  2013- жылы  демилге көтөрүлүп, жаш акындардын катары калыңдады, буларга өзүнчө айтыш өткөрөлү деп, “Айтыш” коомдук фонду атайын каражат бөлүп, жол жобосун иштеп баштады. Аталышы Амантай Кутманалиевдин сунушу менен “Жаш таңдай” деп аталган. Тандоо туруна отуздай жаш талапкер катышып, он алтыбыз өткөнбүз. Ошол алгачкы айтышымда ыраматылык Акжолтой Канатбек уулу экөөбүз туш келгенбиз. Ал кезде Акжолтой жашы менден кичүү болгону менен бала күнүнөн айтышты көрүп, сахнага чыгып калган кези экен. Экөөбүз мыкты айтыш курбасак дагы, элдин сүрөөнүнө алынган айтыш болгон. Ал эми, эл алдында сөз таппай калуу, кудайга шүгүр  болгон жок, болгону ошол  айтыш учурунда оюңду жеткиликтүү, дал төбөсүнөн түшүп айта албай калуу, жылаңач төөнү такымга чапкандай жооп айтуу деген нерселер айтыш учурунда болбой калган үчүн ичиң ачышкан кездер болот.

Эсиңизде калган айтыштагы бир окуяны айтып берсеңиз?

–  Акындар чогулган жерде сөзсүз улуу муундагылар өткөн- кеткен окуялардан кызыктуу кеп козгоп, жаштар бирин-бир катуу тамашалоо, чымчылашмай, азил -күлкү кылып бирине миңди кошуп, көбүртүп-жабыртып күлкү чыгармай көп болот. Кайсы бир айтышта бир жаш акыныбыз шашып калып, үстүнө саймалуу чапан, астына спорттук шым кийип сахнага чыгып кетет. Аны өзү байкабайт, жарым саат айтышып, келип,  формасын котороюн десе эле спорттук шымчан турат дейт, көрүп алып бир жарылып күлгөнбүз. Дагы бир айтышта, калыстар тобу кечигип, эл күтүп отуруп калат, улам-улам кол чаап. Анан арабыздагы бир шумураак, энөөрөк бир акыныбызга айтат, эл сени, “калыстар келгиче чыгып ырдап турсун” дейт. Бол, батыраак деп шаштырып сахнага чыгарып ийиптир. Тигил эл алдына чыгып, жүгүнүп, микрофонго барып “атайын суранып калыпсыздар, эмесе Алымкул атабыздын термесин аткарып берейин” дегенде эл жарымы таң калып, жарымы күлүп, кол чапты. Анан эле отурайын деп микрофон коюлган отургучка барып олдоксон кыймылдап алып буту тийип кетсе, жанагы отургуч пенопласттан жасалганбы, камгактай жеңил неме жылып кетти. Тиги артын карабай эле отурду эле, ошончо элдин алдында чалкасынан кетти. Шашып калган неме жөн эле түз туруп кетпей, аркасына оңкобаш атып турду. Эл күлүп атат. Ага деле моюн бербей, камырабай кайра отуруп, термесин баштады. Жарымына келгенде унутуп калыптыр, анысын билдирбей бүтүрүп кое бербей “унутуп калдым биягын, жамактап айтам тиягын” деп элди ого бетер күлдүргөн.

Жарыштан  мурда саяпкер күлүгүн суутуп даярдайт экен. Ал эми акындар айтыштын алдынан өздөрүн кантип даярдайт?

– Ар бири акындын артыкчылыгы, кемчилиги бар. Ошого жараша изденип, даярданат  болушу керек. Бирок,  ой өрүшүң кенен, дүйнө таанымың, чабытың бийик болуш үчүн сөзсүз окуу керек. Ошону жөн эле окуп койбой, убагы келгене сахнада колдоно билүү да артыкчылык го дейм. Азыр эми, маалыматтын заманы, баарысы интернетте. А түгүл, окуунун ордуна аудио китептерди колдонуп атышат көрүнөт.

Өнөр жолунда таптаган устатыңыз ким?

– Мен бир устатты спортчулардай жеке машыктыруучу деп айта албайм. Азыркы улуу муундагы акындар баарысы устатым. Ким кимисинен чыгармачылыкка байланыштуу  акыл -кеңеш сурабайын аянбай жардам беришет. Өзүндө бар өнөрүн көрсөтүп, үйрөтүп, жол нускап келе жатышат. Бирок, акыркы учурларда чыгармачылык кечелерди, айтыштарды уюштуруп келдик, жакында жеке чыгармачылык концертимдин өтүүсүнө дагы түрткү болуп, көмөгүн көрсөтүп, устаттык  кылып келе жаткан Жеңишбек Жумакадыр жана Аалы Туткучев агаларым.

Адам төрөлгөндө эле анын маңдайына тагдыры жазылып калат. Аны адам өзү өзгөртө албайт дегенге ишенесизби?

–  “Ишеним болбой иш болбойт” деген кыргыздын жакшы сөзү бар эмеспи. Демек, кандай ойлонсоң, кандай жүрсөң ошого жараша тагдыр күтөсүң. Айтматов атабыздын, “Адамга жараша тагдыр, тагдырга жараша адам” дегени бар го, муну эки жагынан карап, ар ким өз баалуулугуна, түшүнүгүнө жараша кабылдап алса керек.

Биздин өлкөдө маданияттын, адабияттын абалы кандай?   

– Жалпысынан өсүп жаткандай түр көрүнөт. Бирок, мамлекеттин каккан казыктай бекем идеологиясы болбосо, так ушул эки тармак аркылуу калктын аң -сезимин, акыл -эсин каалаган  жакка акырындык менен эч күч колдонбой буруп кетчү сыйкыры. Тактап айтканда ушул тармак аркылуу элди асылдыкка же айбан чалыш, маңкурттукка тарбияласа болот экен. Менимче, азыркы маданияттагы, адабияттагы абалды учурдагы коомдогу көрүнүштөр бадырая көрсөтүп, барометрлик милдетти так аткарып жатат.

Чыгармачыл адамдын түгөйү болуу кыйын деген кепти көп угам. Сиз буга кандай көз караштасыз? Өмүрлүк жарыңыз тууралуу айтып берсеңиз?

– Туура айтылган сөз го, кайсы бир деңгээлде. Анткени, чыгармачыл адамдар көбү чыргоо же ар дайым жаңыга умтулган, демек көндүм эмес нерсе адамга а дегенде ыңгайсыздык жаратышы мүмкүн. Эң биринчи  жашоо чыдамкайлыкты эки эсе талап кылат, бирок, сыймыгы да ошончо болсо керек. Ал эми  келинчегим касиеттүү Көлдүн кызы. Дөөлөс уруусунан,  кадимки Сарт акенин урпактары. Кесиби экономист. Чыгармачылыкты түшүнөт, кош колдоп колдоп келе жатат.

Төкмөлүктөн сырткары эмне менен алектенесиз?

– Төкмөлүк бул өнөрүм. Ал эми кесибим боюнча тоо-кен инженеримин.  Студент кезде бүтүрүүчү курста иштеп жүргөндө “Макмал” алтын кенине жумушка кирип иштегем. Ал жакта иштеп жүрүп чыгармачылыкка баш отум менен кирем деп чечим кылып, баштагам. Кесибим менен да иштеймин. Учурда чыгармачылыкка бир жактуу иштеп жатамын. Ошол себептен чыгармачылык кечемди “Шахтадан сахнага” деп атадым.

Кыргызстандын кайсы жеринде төрөлүп, өскөнсүз?

 – Алтын-Чөйчөк аталып кадимки Санчы сынчынын купулуна толгон Тогуз-Торонун Кара-Суу ( Киров) айылында төрөлүп, өскөмүн.

Мекен сиз үчүн эмне?

–  Мекен мен үчүн- бабаларымдын мурасы, урпактарыма берилчү аманат. Кыскасы татыктуулукту талап кылган, мени мен кылып турган жер.

Чоң рахмат! Чыгармачылык кечеңизге ийгилик каалайбыз!

Маектешкен: Гүлзада Абдырахманова 

!