Абубакир Изибаев атындагы Кыргыз мамлекеттик цирктин башкы директору Курмангазы Исанаев ээлеген кызматынан бошотулду. Бул тууралуу Маданият, маалымат жана туризм министрлигинен маалымдады.
Исанаев директор кызматына 2004- жылы 6-октябрда ошол кездеги премьер-министр тарабынан дайындалган.
“ Жарты кайык”
От болуп келген эле жанып тургум,
Очоюп отуз беште карып турдум.
Дардаңдап дос, жар күттүм деген менен,
Дагы эле жалгыз бойдон калыптырмын.
Үзүлүп, үзүлбөгөн үмүт жаман,
Үшкүрүк өчүрбөгөн күйүт жаман.
Көк деңиз, жарты кайык алдымдагы,
Көгөрүп каякадыр сүзүп барам.
Жашоону ким бар дейсиң түшүндүргөн,
Жалгыздык жанга батып үшүп жүрөм.
Жалбарба махабат деп кумарыңды,
Жалжаке сүйүүлөргө түкүрдүм мен.
Аттиң ай көңүлдү эзет жан арманым,
Ар дайым мээрим издеп карайладым.
Күнүнө күмүш таптым, бирок аттиң,
Көксөгөн жылуулукту таба албадым.
Карытып пайдасы жок ай, жылдарды,
Калдактап кайран өмүр калбырланды.
Каалгыйт айланамда жөө туман,
Көк деңиз, жарты кайык алдымдагы…
“Падыша эл”
Көтөр башты улутташым, кандашым,
Көкүрөктө улуу намыс кайнасын.
Ар бир кыргыз аманаты Манастын,
Хан тукуму кулга айланып калбасын.
Көк теңирге, ай-ааламга тийишкен,
Байкуш болбо башты төмөн ийип сен.
Бизге теңир берген улуу тоолорду,
Бүт дүйнөнү карасын деп бийиктен.
Күң кылбасын келген-кеткен коногу,
Кыргыз кызы күндөй баркы жогору.
А жигиттер, мырзасыңар ар бириң,
Тексиз,нарксыз кул жүрүштү коелу.
Каршы туруп катаалдыктар ыргытса,
Качырып кир, тарыхтарга турмушка.
Бүтүндөй бир тилиң эмес улуу журт,
Бир да сөзүң унтулбасын кыргызча.
Бүжүрөбөй көтөр башты жаркылдап,
Нур чайысын жан дилиңе алтын жаап.
Сен падыша, падышасың эй, кыргыз,
А тоолоруң теңир берген алтын так.
***********************************
“Ыр дүйнө”
Коркуп турам келемимди алуудан,
Коркуп турам келген сапты жазуудан.
Ойноок кезде оңой көрүп өзүңдү,
Оо, ыр дүйнө сага бекер кабылгам.
Кулун чактан сени менен бирге өстүм,
Кумарыңа бүт эркимди бийлеттим.
Бирок аттиң, мен ыр жазбай кезинде,
Ырлар мени жазышаарын билбепмин.
Ыргагына кошкон ызгаар, бороонун,
Ырлар менин узатарым, коногум.
Мурунураак билсем болмок, эх десең,
Ыр бар жерде ыйдын дагы болорун.
Өтөт күндөр өкүт салып жаш жанга,
Өтөмүнбү жетпей асыл саптарга.
Оо, ыр дүйнө, кайберен ыр кубам деп,
Кожожаштай турам бүгүн аскаңда.
*********************************
“Калемге”
Шымым бар жаңы кийгенге,
Үйүм бар эптеп киргенге.
Үстүмдө жаңы күрмө бар,
Көчөдө басып жүргөнгө.
Алгыла баарын, а бирок,
Калемге болбойт тийгенге!
Жанымды алсаң, жанымды ал,
Жаркыган Күнүм, Айымды ал.
Тим койчу мага калемди,
Тилимде жазаар жалын бар.
Калемим – талант. Ал болсо,
Хандыктан өйдө тагым бар.
***************************
“КМУУ. ЖУРФАК. 10-ЖАТАКАНА”
Көр турмуштан көңүлүм жадаганда,
Көрүү үчүн өзүңдү барам сага.
Жаштыгымдын өрт күнү сенде калган,
КМУУ. Журфак. Онунчу жатакана.
Эх, кыздардын бөлмөсү жанга ысык,
Кирсек дешип көп жигит жарданашып.
Китеп берип, китепти алышуулар,
Кетүүчү эле сүйүүгө айланышып.
Апамды эстеп эч жакка узатпаган,
Сагынычтан кээ күнү бышактагам.
Шаар мага туруучу өгөй болуп,
Элет жыттуу баланы кучактаган.
Анткен менен көөдөндү жарып чыгар,
Көңүлүмдү эңсеткен алыстык бар.
Көчөдө кар. Сабакка шашып барам,
Бутта ботоц, мойнумда галустук бар.
Сени эстесем тазарам, жашарам да,
Үмүт жанып улуу иш жасаганга.
Кымбат баалуу күндөрүм сенде калган,
КМУУ. Журфак. Онунчу жатакана…
Бишкекте өткөн кыска метраждуу тасмалардын 8-эл аралык фестивалы жыйынтыкталды.
Аталган фестивалга КМШ, Балтия жана Грузия өлкөлөрүнүн тасма жаратуучулары катышкан.
Эл аралык сынактын жыйынтыгы боюнча молдовалык режиссёр Евгений Дудчактын “Миллиард” тасмасы мыкты деп табылган. “Мыкты режиссура” наамын өзбекстандык Шокир Холиковдун “Чай” тасмасы жеңип кеткен. Калыстардын атайын сыйлыгына эстониялык режиссёр Руано Полмандын “Муза” тасмасы ээ болгон.
Ал эми улуттук сынактын жыйынтыгына ылайык, Караш Жанышовдун “Кош бол” тасмасы мыкты деп табылса, мыкты режиссура сыйлыгы Ибадылла Ажибаевдин “Мугалим” тасмасына ыйгарылган. Калыстардын атайын сыйлыгы Бектемир Пратовдун тасмасына тапшырылган.
Кинофестиваль 2011-жылы кинорежиссёр, продюсер Садык Шер-Нияз тарабынан негизделген. Фестиваль жыл сайын 12-декабрда залкар жазуучу Чыңгыз Айтматовдун туулган күнүндө башталып, ага даректүү жана анимациялык тасмалар катыша алат.
Бүгүн, 15-декабрь күнү Кыргыз Улуттук филармониясында “Камбаркан” этнографиялык- фольклордук ансамблинин 30 жылдык маарекеси белгиленди.
Аталган иш чарага маалымат жана туризм министри Азамат Жамангулов, залкар комузчу Самара Токтакунова, Бишкек шаардык кеңешинен Адиса Асанова жана бир нече элчиликтин өкүлдөрү катышышты.
Министр Жамангулов ансамблдин торколуу тою менен куттуктап, 200 сом акчалай сыйлыгын тапшырды. Ошондой эле, Муxаммедкалый Абылгазиевдин атынан ансамблдин бир нече кызматкерин премьер-министрдин сааты менен сыйлады . Чалагыз Исабаев атындагы фонддун атынан сыйлык топтун мүчөлөрүнө ыйгарылды. Бишкек шаардык кеңешинен Адиса Асанова келип ардак граммоталарды, ыраазычылык баракчаларды тапшырды. Улуттук филармониянын алдында түзүлгөн топтордун жетекчилери да ансамблдин 30 жылдыгы менен куттуктады.
Залдын дээрлик 95 % топтун күйөрмандарына толуп, концерт жогорку деңгээлде өттү.
“Камбаркан” этнографиялык-фольклордук ансамбли 1987-жылы Кыргыз мамлекеттик филармониясынын алдында уюшулган.
Мамлекеттик тарых музейинин ачылышы 2019 – жылдын алгачкы айларында болот. Бул тууралуу басма сөз каражаттарына вице-премьер-министр Алтынай Өмүрбекова билдирди.
Маалыматта, музейге козголгон кылмыш иштеринин айынан жабдыктарды алып келүү убактылуу токтотулган. Ошол себептүү келерки жылдын январь же февраль айында ачылат. Азырынча баардык мүлк-шаймандар коюла элек.
Эске салсак, музейдин имаратын кабылына келтирүү үчүн бөлүнгөн бюджеттик каражат мыйзамсыз түрдө пайдаланылган деген айып менен кылмыш иши козголгон. Анда мамлекетке келтирилиген жалпы чыгым 118 миллион 215 миң 200 сомду түзгөн.
Миллиондогон угармандардын купулуна толгон казак ырчысы Димаш Кудайберген Москвада жеке концертин берет.
Таанымал ырчынын концерти 2019 – жылдын 22 – мартында Москвадагы Кремль сарайында өтөт. Бул тууралуу ырчы өзүнүн инстаграмдагы баракчасына жазып чыкты.
Казакстандын Чымкент шаарында бүгүн, 13-декабрь күнү өткөн “Менин Казакстаным” аттуу 25 мамлекет катышкан эл аралык фестивалда Кыргызстандын намысын коргогон Азиз Батыров 2-орунга ээ болду. Бул тууралуу биздин порталга ырчы өзү билдирди.
“Аталган сынакка Казакстандагы Кыргыз диаспорасынан чакыруусу менен барып калдым. Фестивалда устатым Роза Аманованын “Ала-Тоо көрккө келбейт эл болбосо” деген чыгармасын жана бир казакча ыр аткардым. Ошентип экинчи орун менин маңдайыма жазылыптыр. Бул жеңищ жалгыз меники эмес кыргыз элимдик”,- дейт маңдайы жарыла кубанган ырчы.
Эл аралык конкурста Казакстан биринчи, Кыргызстан экинчи, ал эми үчүнчү орунга Өзбекстандын ырчысы татыктуу болгон.
Азиз Батыров улуту өзбек болгону менен, кыргыз калпагын кийип, комузун даңазалап, обон созуп келе жаткан ырчылардын бири.
Ташкентте Чыңгыз Айтматовдун эстелиги ачылды. Бул тууралуу өзбек басылмалары жазып чыкты.
Маалыматка караганда, жазуучунун айкели анын ысымын алып жүргөн көчөгө орнотулган.
Ошондой эле, Айтматовдун бюсту Ташкент облусуна караштуу Паркент районундагы № 33 мектепке коюлду.
Иш-чарага Өзбекстан жазуучулар кеңешинин өкүлдөрү, Көркөм сүрөт академиясынын кызматкерлери жана окуу жайлардын жетекчилери катышты.
Эске салсак, президент Шавкат Мирзиеев Өзбекстанда жазуучунун 90 жылдыгын белгилөө боюнча иш-чаралардын тизмесин бекиткен.
Залкар жазуучу Чыңгыз Айтматов тууралуу эмне деген гана ыр, эссе, макалалар, дилбаяндар жазылган жок. Алардын ар биринде өзүнчө бир терең катылган сыр бар экендиги талашсыз. Төмөндө биз сунуштап жаткан ой-толгоо эч бир адамды кайдыгер калтырбасы анык. Болгону 11-класстын окуучусу жазган дилбаянды окуп , таң калаарыңыз анык. Чыканактай баладан кантип ушундай жан-дүйнө жаңырыгы чыксын дешиңиз да мүмкүн… Автордун уруксаты менен аны окурманга сунуштайбыз.
Ар улуттун уюткусун кармап, жол көрсөтүп, баш болоор бир “Бакайы” болушу керек турбайбы, көрсө.
«Эзелтен чечилбеген улуу талаш,
Канткенде адам уулу адам болот?
Ураалап жоо кууса да ушул талаш,
Канткенде адам уулу адам болот?
Ажалга көз жумса да ушул талаш,
Канткенде адам уулу адам болот?
Душмандан жан соогалап качканда да,
Душманды кырып-жоюп басканда да,
Түбөлүк чечилбеген улуу талаш,
Канткенде адам уулу адам болот?
Адамзат качан чечет, качан коёт,
Канткенде адам уулу адам болот?»
(Чыңгыз Айтматов)
Сиздин ысымды эшиткенде, башкалардын оюн эмне ээлей тургандыгы мага белгисиз. Балким бирөө балалыгын эстээр. Себеби ар кыргызды эс тарткандан тээ карылыкка дейре коштоп жүрүүчү күч эмессизби. Балким бирөө жөн гана Ала-Тоодой карааныңызды көз алдына элестет чыгаарсыз. Кыскасы, ар ким акыл дараметине, көрөңгөсүнө жараша өзүңүздү кабыл алаары бышык. Атыңызды кулагым чалганда, тээтиги жүрөктү болк эттирген, жамы адамзатка узаткан соболуңуз дене-боюмду чымыратып жиберет. Али күнчө ушул сурооңузга жарытылуу жооп бере албай келе жатканыбызды ойлоп ичим эңшерилет. Канткенде адам болууну мындай коюп, адам болуу өзү эмне экенин, кандай экенин аңдай элекпиз…
Бул улуу суроонун жообу ошол эле Сиздин чыгармаларда катылгандыр деп ойлойм, кээде. Балким адамзат Эдигей сыяктуу аманатка бекем болуп, космосту багындырган күндө да тамырын унутпаганда адам болор. Балким Арсен өңдүү адамдык жеке жыргалчылыктан Мекендин топурагын артык көргөндө адам болор. Же Орган карыя сыяктуу урпактын уланышы үчүн жанын садага чапкан учурдабы? Кашайып, Сиз жазган бул улуу ойлордун маңызына биз жете элекпиз. Ал ансайын айланабыз “маңкурттарга”, “радиомаңбаштарга”, Таштанафгандарга, Орозкулдарга, Сабитжандарга толуп баратканын кантейин… Ар бир чыгармаңызды окуп отуруп, көрөгөчтүгүңүзгө баа берем. Мындан чейрек же жарым кылым мурун жазылган эмгектериңизде мына бүгүнкү коомду сүрөттөп койгонуңузга таңмын. Мисалы, “сүйүү жөнүндө эң сонун баян” катары дүйнөлүк адабияттын төрүнөн орун алган “Жамийлаңыздагы” бир эле кыз бактысы деген идеяны алалы.
Маалында бул табылгаңыздын айланасында өйдө-төмөн пикирлер айтылганы маалым. Бүгүн бизде бул тема өтө актуалдуу. Ала качуунун кесепети, эркектердин аялдарга жасаган орой мамилеси, ажырашуу, аялдардын укуктары деген сыяктуу бир топ маселелерди эчак эле жазып койгонуңуз – даанышмандык. Сиз өткөн кылымда сыпаттаган “Токой-Төш” планетасы XXI кылымдагы Жер планетасы экендигин таң калуу менен кабыл алганымды жашырбайм. Мындай мисалдар өтө көп. Ар бир чыгармаңыздын ар бир бетинен мындай көрөгөчтүктү баамдоого болот. Ким билет, балким чыгармаларыңыздагы дагы далай ойлордун учуру келе электир. Балким дагы жарым кылымдан кийинки көрүнүштөр да ошол омоктуу ойлоруңузда орун алгандыр. Бекеринен Сизди түбөлүктүү жазуучу деп атканыбыз жок. Мезгил тараза.
Ар бир адамдын бул жашоодо аткара турган миссиясы болору белгилүү. Эч нерсе жок жерден пайда болбогон сыяктуу эле, адам да жөн жерден жаралбайт. Анан да, ошол миссияңды толук өтөш үчүн айрым өзгөчөлүктөрдү, жөндөмдү кошо берет тура, Жараткан. Эң башкысы – ошол мүмкүнчүлүктөрүңдү маалында баалап, аткара турчу миссия эмне экенин эрте аңдап, аткарууга үлгүрсөң болгону. Болбосо, максатсыз жашап, өмүрүн сая өткөрүп жибергендер деле бар. Андайдан Кудай сактасын. Сиздин бул жашоодогу аткарган ошол миссияңыз адамзатты адамдыкка үндөө, улуулук үрөнүн себүү, аң-сезимдерди жаркытуу болгон шекилдүү. Эгер андай болгон болсо, сиз миссияңыздын өтөөсүнө жеттиңиз. Мен буга толук ишенем. Ар качан Сизге таандык каалаган чыгарманы алып окуган сайын, дүйнөм арууланат. “Аа, көрсө…” деп турмушка болгон көз карашым жаңы нукка багытталат. Улам кайталап окуган сайын, мурда байкалбаган сыйкыр көшөгөлөр ачыла берет. Минтип окурманынын жан дүйнөсүнө жаңылануу жүргүзө алган жазуучулар саналуу гана. Мындай кудуретиңиздин илебин дүйнөдөгү 170тен ашык улуттун миллиондогон өкүлү сезди. Миссиянын ишке ашканы ушул эмеспи…
Мезгил Сары-Өзөктөгү чыгыштан батышка, батыштан чыгышка байма-бай каттап турган ба-аягы поезддерден да тез өтөт экен, Чыңгыз ата. Сизден айрылып, Манастан кийинки тообуз кулаганына он жыл болуптур. Ал ортодо дүйнөгө келгениңиздин 90 жылдыгын белгилөө алдында турабыз. Дүйнө: “Элин даңазалаган уулду эли кандай даңазалайт болду экен?” деп кыргызыңызга көз салып турган чагы. Мен да санаадамын. Кечээ жакында киндик каныңыз тамган касиеттүү Талас жергесинде бир топ иш-чаралар болду. Бирок бир аз бетим чымырап турат. Сиздин зобололуу маарекеңиз салттуу аш-той деңгээлинен көтөрүлө алган жок. “90 жылдык” деп шылтоо кылып, балчылдата эт чайнап, ырдап, бийлеп тим болушту. Эртеси түрдүү кеп чыгып, “башкача өткөрсөк болмок” деп бармак тиштешти. Кандай тыянак чыгарсак болот? Ооба, элиңиз сизди али толук таанып бүтө элек экен. Сизди көп жазуучунун бири катары гана кабыл алышат тура. А чынында, таанып, түшүнүүгө дарманы келбей турат…
Ар улуттун улуттук уюткусун кармап, жол көрсөтүп, баш болоор бир Бакайы болушу керек турбайбы, көрсө. Антпесе, бизге окшоп… Сиз биздин Бакайыбыз элеңиз да. Сизди атаңыз Төрөкулдун жанына, “Ата-Бейитке” жашырып келген күндөн тартып кыргыз ушунчалык майдаланды. Улут деген түшүнүктөн ыраактап баратабыз. “Бир жакадан баш, бир жеңден кол” деген аталар жок же ошол ата сөзүн эске салып турчу өзүңүз жок. Ар ким өз арбайын согуп, эл ырысы менен ойноп, Мекен тагдырын каалагандай калчап атышат. Улут деген жөн эле бир канча миллион адамдын тобу эмес да! Биз кайсы бир деңгээлде бири-бирибизге көз карандыбыз. Арабызда бирибиз тизелесек, калгандарыбыз ийилерибизди, бирибиз жыгылсак, калганыбыз тизелеп каларыбызды түшүнбөй атпайбызбы. “Мен” же “өзүм” деп жанталашып жашап, өйдө-төмөндө айланабызга кылчайбай калдык. “Баарыбыз бир кемедебиз” деген сиз жок… Азыр сиз айткан кеме күнүгө дүрбү салып күткөн Баланын көл жиреген Ак кемесиндей эмес, ба-аягы калың туманда адашкан Кирисктин кемесиндей…
Нурболот Азаматов
Залкар жазуучу Чыңгыз Айтматовдун өмүрү жана чыгармачылыгына арналган республикалык сынактын жыйынтыгы чыгарылды. Бул тууралуу Маданият, маалымат жана туризм министрлигинен кабарлашты.
Жеңүүчүлөр жаштар арасында “Эң мыкты эссе”, “Эң мыкты поэзия”, ал эми массалык маалымат каражаттар арасында “Эң мыкты телесюжет”, “Эң мыкты макала” сыяктуу номинациялар боюнча аныкталды.
Сыйлоо аземи Айтматов атындагы Кино үйүндө өттү. Байге фонду 800 миң сомду түздү.
